Liệu một cái sẹo trên cây sanh cỡ trung đường kính 7 cm có thể liền kín lại sau 2 năm không? Đối với nhiều người mới chơi thì đó chỉ là một “ước mơ”, nhưng bạn có thể làm được nếu áp dụng các kỹ thuật dưới đây.

Ở một số vùng nhiều anh em làm cây ngộ nhận về việc dùng băng dính đen, áo thun, vải, giấy bạc v.v dán lên vết cắt cho mau liền thẹo. Trên thực tế thì thời gian đầu cũng nhanh kéo sẹo, nhưng càng về sau càng chậm lại. Chưa kể tới nguy cơ khác như vùng sẹo dễ bị ẩm ướt gây nấm mốc.

Những điều kiện cần thiết cho cây mau liền sẹo

-Cây khỏe mạnh. Khỏe mạnh tức là lá nhiều, rễ nhiều, cây không thay đất tỉa cành trong vòng 6 tháng qua và đang phát triển ổn định.

-Có chồi hoặc rễ ngay bên dưới vết cắt. Chồi này sẽ hút nhựa cây tới khu vực này và làm sẹo nhanh liền. Lưu ý rằng nếu bạn không định dùng chồi này làm cành chính trong tương lai thì phải cắt thường xuyên cho nó nhỏ nhỏ thôi, kẻo sau này lại chờ sẹo của chồi nhử liền thì mệt! Tại sao lại không cần chồi bên trên vậy? Bởi vì phía trên đã có ngọn cây hút nhựa lên kéo thẹo, nên phía trên thường liền thẹo nhanh. hơn phía dưới nhiều.

-Có người khuyên nên dùng áo thun cũ buộc vết cắt lại để giữ ẩm thì cây sẽ mau liền sẹo hơn, nhưng theo mình thì không nên bởi độ ẩm cao sẽ dễ sinh nấm mốc. Có chăng chỉ nên buộc vải áo thun khi cây trụi lá để tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào vết cắt mà thôi, tuy nhiên nên tránh tưới nước vào chỗ cắt.
Xử lý vết cắt

Bạn đừng nghĩ tới việc có một cái sẹo đẹp với chỉ một lần cắt. Thường lần đầu mình cắt bên trên đoạn định cắt một chút, chờ mầm nảy ra như thế nào rồi mới tính tiếp. Lần cắt đầu tiên nên cắt vuông góc để ít gây tổn thương nhất cho cây. Ví dụ cắt sanh lần đầu có thể như thế này:

Sau đó chờ tới khi mầm mới nảy ra ta mới quyết định được dáng thế thực sự của cây sẽ thế nào. Nhân tiện mình lưu ý một chút về cách nảy mầm của một số loài cây thông dụng:

• Cây sanh: đâm chồi tùm lum khắp phần thân còn lại nhưng tập trung ở sát chỗ bị cắt.
• Linh sam: mọc chồi tập trung ở sát chỗ bị cắt.
• Sam núi: mọc chồi dưới vết cắt 2-3cm.
• Tùng la hán ta: mọc chồi khắp phần thân còn lại.
• Tùng la hán tàu (tùng đài loan-đầu lá tròn tròn): khó nảy chồi hơn, chồi ít và dễ bỏ cành (chỉ là kinh nghiệm cá nhân trên vài cây trồng ngoài vườn miền Bắc, chưa hẳn là chính xác.)
• Tùng cối: không được cắt thô bạo như với sanh, cây sẽ bỏ luôn cành đó. Việc ngắt lá, tỉa cành tùng cối khá phức tạp mình không trình bày trong bài viết này. Tuy nhiên so với thông thì tùng cối quá đơn giản, nên đừng lo lắng quá!

Dù là tạo sẹo hay cắt giật, vết cắt lần thứ 2 bạn nên cắt thành hình giọt nước và có một cái “núm” ở giữa vết cắt. Lý do là thông thường khi cắt phẳng thì sẹo có thể còn lại một cái lỗ nhỏ khó liền, cái lỗ này sẽ làm cây dễ bị mục. Cắt hình giọt nước bởi bên trên thường kéo sẹo nhanh hơn bên dưới. Các bước làm cụ thể như sau:
Đầu tiên là cưa cành:

Sau đó đánh dấu vị trí núm. Nên tạo núm ở khoảng 5/8 (núm sẽ gần phía bên dưới hơn) của đường kính dọc theo chiều dài thân cây bởi vì phần trên sẽ kéo sẹo nhanh hơn phần dưới:

Dùng đục hoặc kìm cạp tròn cạp thành hình như bên dưới:

Hình không thể hiện đầy đủ “giọt nước”, nhưng bạn cứ hiểu rằng phần gần gốc thì đục bỏ gỗ ít hơn phần gần ngọn, vậy là đủ. Để giải thích kỹ hơn một chút để nhớ lâu thì do phần vỏ (phloem) vận chuyển nhựa luyện từ lá xuống, do đó phần gần lá đầy đủ dinh dưỡng hơn và sinh trưởng mạnh hơn.

Đối với trường hợp cành lớn (có số lượng lá > 1/3 tổng số lá của cây) bạn nên cắt làm 2/3 lần, mỗi lần cắt 1 phần cành cách nhau vài ngày. Lý do là để cây không bị sốc, có thể bị phì nhựa ra hoặc chậm phát triển.

Chia việc cắt cành làm nhiều giai đoạn (gđ) để giúp cây không bị sốc, mỗi giai đoạn cách nhau vài ngày tùy cây.

Đối với một số cây vỏ mỏng như mai chiếu thủy, ổi, tường vi v.v ta có thể áp dụng kỹ thuật cắt chừa lại một phần cành để nó kéo sẹo đã, sau này mới cắt tiếp phần cành còn lại. Kỹ thuật này rất hữu ích với những sẹo lớn.

Cây thích trong một vườn Nhật Bản, họ sẽ cắt nốt phần cành còn lại khi sẹo lớn đã kín.

Lưu ý: Mép vết cắt phải thật ngọt. Nếu bị dập vỏ cây sẹo sẽ khó liền do vi khuẩn dễ xâm nhập vào. Điều này cũng giống như muối hành thôi! nếu hành bị dập ~> dễ bị thối.
Cách thoa keo liền sẹo

• Nên thoa luôn sau khi cắt, đừng để nhựa bị khô.
• Thoa keo vòng ra cả rìa vỏ cây chứ không thoa mỗi mặt cắt.

Nếu bạn dùng keo liền sẹo lỏng màu vàng (tức là có chứa lưu huỳnh) , vết cắt sẽ không nhiễm trùng (do lưu huỳnh kháng nấm mốc) nhưng tế bào sinh sản vỏ cây-cambium dễ bị chết cháy nên không tạo tế bào quấn mép vết cắt được. Mình thường dùng keo liền sẹo Mỹ Tiến bán ở các cửa hàng phân bón/dụng cụ nông sản thấy cũng ổn. Nếu không có keo liền sẹo , bạn ra ruộng mạ moi lấy một ít đất thịt dưới chân ruộng mạ (đất thịt chứ không phải bùn nha!). Dùng đất thịt dưới ruộng đắp kín vết cắt , bạn sẽ sớm có vết cắt kéo sẹo. Bạn có thể lấy lưới mịn ,hay vải mùng (ny-lon) bao nhẹ lớp đất thịt ,giữ cho khỏi trôi đất. Đừng bao kín kẻo giữ nước thì nấm mốc sẽ phát sinh. Trên đây là kiểu trị vết cắt của 70 năm trước của nông dân Nhật, và họ vẫn xài như vậy ở nhà quê.

Bàn về chất lượng keo liền sẹo, các loại keo dính chặt vào gỗ (ví dụ như keo Mỹ Tiến!) giúp che vết cắt khỏi bị mục do nước mưa nhưng khó liền sẹo do keo dính chặt vào gỗ, cản trở sự phát triển của tầng Cambium (lớp mô sản sinh ra tế bào vỏ và lõi gỗ). Loại keo tự chế dưới đây (và các loại keo tương tự làm sẵn, tiếc là ở Ninh Bình mình chưa thấy có bán.) giúp liền sẹo tốt hơn bởi vẫn che được nước mà keo lại dần bị bong ra khi vỏ cây phát triển.

Cách tự làm keo liền sẹo (kinh nghiệm của bác Vũ Hưng):
Chuẩn bị:

• Sáp ong: bạn có thể tìm trên google để biết chỗ nào bán, mình thấy ở Hà Nội và Sài Gòn họ bán khá nhiều bởi các mẹ thích dùng để chế son, chất dưỡng da v.v Hoặc tới những chỗ nào bán mật ong thì họ cũng thường bán kèm cả sáp ong. Người bán thường quảng cáo sáp ong tinh luyện tốt hơn sáp thô do sáp thô lẫn nấm mốc, nhưng mình thì không tin, sáp ong thô vốn là môi trường sống cực tốt của loài ong, các ông chỉ bịa đặt để bán hàng thì có!
• Đất mịn không chứa mùn.
• Một ít lưu huỳnh (để diệt nấm mốc) và nhựa thông.

Cách làm: tán nhỏ nhựa thông và lưu huỳnh thành bột rồi đổ tất cả vào nồi đun nhỏ lửa 10 phút, khuấy đều. Sau đó đổ vào lọ đậy kín dùng dần. Có thể để dành vài năm không hỏng.

Xử lý sau “hậu phẫu”

* Vài tháng một lần kiểm tra các vết thẹo, làm vệ sinh sạch sẽ và phải (làm cho thoáng) những chỗ có vết thẹo.
* Mỗi lần khi ta vệ sinh xong. Dùng mũi dao nhọn cạo nhẹ vào lớp da sát mép thẹo đang kéo nếu thấy mép thẹo bị già/mục. Sau đó bôi lại keo liền sẹo.
* Đối với những sẹo lâu rồi không liền hoặc bị mục, người ta khuyên nên cắt lại một lần nữa. Bạn dùng dao sắc khoét dần tới khi thấy vỏ cây chảy nhựa và thoa lại keo liền sẹo.
Đối với những cây gỗ cứng như tùng la hán, thông, tùng cối v.v thì vết sẹo chỉ cần “lợi da” là cũng ok rồi. Phần gỗ còn lại ta có thể bôi thuốc lime-sulphur chống mục

Cuối cùng là hình một vết sẹo làm chuẩn không cần chỉnh của anh Soncm trên diễn đàn caycanhvietnam.com 

Theo : https://bonsaininhbinh.com